Herken je dat? Zo’n stem die je graag herinnert aan wat je níet goed doet? Die je altijd laat verbleken bij anderen? Dat is je innerlijke criticus. Vaak schuilt de innerlijke criticus in ‘de pleaser’. Ze kunnen elkaar versterken maar het helpt jou bepaald niet. Hoe fijn zou het zijn als je die innerlijke criticus tot zwijgen kunt brengen…

Wat zegt jouw innerlijke criticus?

De innerlijke criticus staat voor de interne stemmen die je hoort (gedachtes) die bekijken hoe je je hoort te gedragen. De criticus ziet in feite alles wat je niet goed doet en veroordeelt dat. Hij vergelijkt je met de buitenwereld en vindt altijd wel iets waar anderen slimmer in zijn, fitter, beter, mooier etc. Daardoor krijg je zelf een rotgevoel, waardoor je je zelfs schaamt voor wie je bent. Hij bekritiseert van alles wat je doet, bijvoorbeeld wat je eet, hoe je je huis inricht, hoe je je werk doet, hoe je je kleedt, je uiterlijk… Voorbeelden van woorden die je tegen jezelf hoort zeggen zijn ‘dom’, ‘onhandig’, verkeerd, slecht, sukkel, lui etc. Geen positieve oordelen dus.

De innerlijke criticus en de pleaser

Heel vaak gaat de innerlijke criticus gepaard met ‘de pleaser’. In mijn blog ‘Ben jij een pleaser en word je daar moe van?’ heb ik al wat uitgelegd over please gedrag. De pleaser is een naam voor alle gedachtes, gevoelens en gedrag van jou die gericht zijn op het behagen van de ander. De pleaser wil het iedereen naar de zin maken en is op zoek naar instemming en liefde. Pleasers zijn vaak diplomatiek en proberen altijd te zorgen dat iedereen tevreden is. Het zijn goede mediators. Ze kunnen zich goed in andere mensen verplaatsen en zullen hen bijna nooit veroordelen. Zij bekijken dingen altijd vanuit het standpunt van de ander. Ze laten zich echter makkelijk ompraten in een discussie. Mensen met sterk please gedrag hebben permissie nodig om goed voor zichzelf te zorgen. Vaak voelen ze zich dan schuldig of denken ze dat ze egoïstisch zijn.

Zoals je wellicht al merkt, brengt de pleaser mooie kwaliteiten met zich mee en wellicht zie je ook al de valkuil. Als je de pleaser altijd achter het stuur laat zitten, dan ga je jezelf verwaarlozen. Je bent niet meer in verbinding met je eigen behoeftes, gevoelens en verlangens. Je verliest het contact met je eigen waarden en drijfveren. In plaats van voor jezelf op te komen, onderdruk je je verlangens en haal je jezelf naar beneden. Boosheid wordt opgekropt.

Als je zowel een sterke pleaser als een innerlijke criticus hebt dan snap je dat die twee elkaar kunnen versterken. De criticus zal meehelpen te voorkomen dat de ander jou niet meer leuk vindt, je niet meer geschikt vindt of nog erger… er niet meer bij wilt hebben. Het begint je nu vast te dagen; dat is niet goed voor je gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen. Je wordt hier echt ongelukkig van.

Waar komt de innerlijke criticus vandaan?

Net zoals de pleaser, ontstaat de innerlijke criticus vaak in je jeugd. Hij neemt letterlijk de kritische stem van je ouders of verzorgers over. Ook de opmerkingen van leraren en leeftijdsgenoten die binnengekomen zijn worden via de innerlijke criticus versterkt. Daarnaast speelt ook de cultuur waarin je bent opgegroeid een rol, de waarden en normen die daarin vertegenwoordigd waren, worden vertaald in de opmerkingen van de innerlijke criticus. Dit gebeurt allemaal vanuit de intentie dat je als je naar ‘hem’ luistert er van je gehouden wordt, je erbij hoort en succesvol wordt in het leven.

Hoe verminder je de invloed van de innerlijke criticus?

Dat begint met het herkennen van de gedachtes die bij de criticus horen. Je bent het namelijk niet zelf. Het is een deel van jou dat aan het woord is. Als je het vanuit mindfulness bekijkt: het zijn maar gedachtes en jij bent niet je gedachtes.

Houd eens een aantal weken een dagboek bij en ga na welke kritische gedachtes je hebt gehad op een dag. Wanneer gebeurt het? Zijn er situaties waar de innerlijke criticus extra aanwezig is? Doet de stem je denken aan iemand uit je omgeving of uit je jeugd?

De volgende stap is om er andere gedachtes naast te zetten. Wat zou je tegen een goede vriend of vriendin zeggen? Bijvoorbeeld je hebt een fout gemaakt op je werk. Er komen zinnen op vanuit de criticus die zegt ‘wat dom van je’, ‘wat erg’, ‘je doet ook nooit iets goed’ etc. In plaats daarvan kan je zeggen ‘van fouten kun je leren’, ‘jammer, maar volgende keer beter’ en zelfs zeggen ‘je kunt het’.

Nadat je dit een week hebt gedaan, maak je de volgende stap. Ga eens na waar de criticus je voor wil behoeden. Vaak is het angst. Hoe reëel is die angst? Is deze van het hier en nu of is het oude angst die geprojecteerd wordt in de situatie van nu? Kijk hier mild naar en stel je criticus gerust. Ook hier kan je je voorstellen alsof je het tegen een goede vriendin of vriend hebt. Wat zou je daartegen zeggen?

Door hier regelmatig bij stil te staan, word jij je steeds bewuster van je kritische gedachtes en kan je kiezen voor andere gedachtes. Dan ontstaat er ruimte voor zelfcompassie en meer ontspanning. Hierover meer in mijn volgende blog.

Hulp nodig?

Je bent van harte welkom met je hulpvraag. Stuur me een mail of vul het contactformulier in. Ik reageer binnen 24 uur.